Nou, wat is gedrag nou? Gedrag bestaat uit waarneembare handelingen, maar ook niet-waarneembare handelingen en onbewuste handelingen. Ja, ik weet het. Klinkt allemaal een beetje vaag zo, maar we gaan er zo verder op in! Wat je nog wel moet weten is dat vele gedragingen een erfelijke basis hebben. Hoe groot die invloed is, kunnen we niet precies meten. Gedrag kan ook beïnvloed worden door externe factoren, zoals sociale-, culturele- en spirituele factoren. Maar ook fysische-, psychische- en fysieke factoren.
Alleen zeggen welke handelingen bij gedrag horen is een beetje vaag. Dus zoals beloofd ga ik wat dieper in op de drie soorten handelingen waaruit gedrag bestaat.
Als eerste gaan we het hebben over waarneembare handelingen. Eigenlijk is deze heel erg makkelijk, want het gaat over de gedragingen die je ziet. Zwaaien, schoppen, neus ophalen, lopen... Deze vallen allemaal onder uiterlijk waarneembaar gedrag.
Dan heb je ook nog onbewust gedrag. De naam verraad het eigenlijk ook al. Dit zijn onbewuste handelingen, die noemen we ook wel reflexen. Een reflex is een automatisch gestuurde handeling die we niet bewust aansturen. Hieronder rekenen we ook wel spontaan gedrag. Denk dan aan spontaan in huilen uitbarsten of plotseling boos tegen iemand uitvallen. Vaak is er dan meer aan de hand en kan jij je emoties en gedachten op dat moment niet goed onder controle houden en dus spontaan de gedragingen vertonen. Een mooi voorbeeld is de freudiaanse vergissing. Dit houdt in dat je bijvoorbeeld je collega aanspreekt met de naam van je geliefde.
Naast uiterlijk waarneembaar gedrag heb je ook nog innerlijk gedrag. Innerlijk gedrag is bijvoorbeeld dromen, denken en emoties zoals angst of boosheid.
Invloed van erfelijke factoren (nature) en omgevingsfactoren (nurture)
Je gedrag wordt ook bepaald door nature of nurture. Nature bepaald vaak je uiterlijk en het lichamelijk functioneren, maar ook (in bepaalde mate) de eigenschappen als intelligentie, koppigheid, creativiteit etc. Al vele jaren is er een discussie over de relatie van Nature & Nurture. De vraag of bijvoorbeeld intelligentie wordt bepaald door aanleg kan op verschillende manieren beantwoord worden. Behavioristen zeggen dat in principe alles aan te leren is en dat alles bepaald wordt door Nurture. Iemand die uit een gezin komt met een laag IQ zal volgens behavioristen in een andere omgeving niet datzelfde IQ hoeven te hebben. Als hij in aanmerking komt met een gezin met een gemiddeld hoger IQ zal hijzelf ook een hoger IQ ontwikkelen. Anderen zeggen dat intelligentie vooral bepaald wordt door opvoeding en leerprocessen.
Toch is dit een moeilijk gegeven. Wat kunnen we precies door middel van erfelijkheid doorgeven? Kun je schizofrenie overnemen van je ouders? En hoe zit het met crimineel gedrag? Je zou dan moeten zeggen dat mensen letterlijk als crimineel geboren kunnen worden en dat heel hun leven blijven. Dit zou betekenen dat je alle therapieën en resocialisatieprogramma's wel aan de kant kunt schuiven!
In de jaren '70 waren mensen nog heel positief over hoe veranderbaar mensen zijn. Je zou een mens kunnen vormen door opvoeding en sociale beïnvloeding. Hier komt de term maakbare samenleving ook vandaan. In 200 werd geconstateerd dat nature toch een grotere rol speelt dan we eerst dachten. Hoe de verhouding tussen nature en nurture ligt zijn we nog niet helemaal achter. Maar hoe dan ook, kinderen moeten een bepaalde ontwikkeling doormaken voordat ze een bepaald gedrag kunnen aanleren. Ontwikkelingspsychologen noemen dit proces rijping.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten